İSRAİL

Verandanın köşesinde kim bilir neyin simgesi gibi duruyordu. El kadar, kıpırtısız, tepkisiz. Süte, doğradığım ekmeğe bakmadı, yiyecek olarak algıladığı bile kuşkulu. Ben ötekilerle meşgulken babam da onu seçti kendine.

Donuk bakışlarının arkasında dağılıp gitmiş bir kedi ruhu. İsrail!

Sütü ısıtmayı akıl etmemle canlandı. Yeter ki koksun, her şeyi yer bunlar demişti kedi besleyen biri. Doğradığım ekmeğe, serpiştirdiğim kuru mamaya tepki vermeye, azdan yemeye başladı. Yavaşça diğer küçüklerin arasına karıştı. Ama asıl akrabasını babam bildi.

Bir sabah diğerleriyle sarmaş dolaş uyuduğu bahçede doğrulduğunda fena halde topalladığını gördüm. Boyunun iki katı kuru yenidünya yaprakları arasında üç bacakla düşe kalka yürüyüp duvara geldi, bir buçuk karışlık zor bir atlayışla kenarına çıktı ama oradan verandaya ulaşamıyordu.  Ensesinden tutup çektim. Yara görünmüyordu ama böyle zaten az olan hayatta kalma şansı yekten sıfırlanacak.

Babam aldı. Tüylerine yapışmış çamuru çıkardı. Kucağında tuttu, okşadı, güldü, eğlendi.

Sonunda bir sabah hayretle “Bir kedi yavrusuna gönül vereceğime hiç inanmazdım” dedi.

Ben de. Evcil hayvanlara kayıtsızdır. Köy çocukluğundan anlattığı hikayeler onları işlevinden ibaret gördüğünü, fazladan da belki hoyratça eğlenilmiş oyuncaklar yerine koyduğunu düşündürürdü.

Şimdiyse kucağındaki İsrail’i okşarken pek tanık olmadığım bir merhamet itirafı geliverdi.

“Kediler doğurduğunda eve gerektiği kadar yavru tutulur, kalan kanala atılırdı. Bir gün bağda kanaldan acı miyavlamalar duydum, gittim baktım, üç ufacık yavru.. Öyle çaresizlerdi ki, ne yapacağımı da bilemedim. Ağladım.”

İsrail donukluğundan, ardından sakatlığından hızla kurtuldu, ışımaya, iletişim kurmaya, babam da onu Ankara’ya götürsem mi demeye başladı. (Kedi tehlikeli biçimde ayağına dolanırken kulakları duymayan babamın hayvanı kapıya sıkıştırmasının da gösterdiği gibi bu ikisi için de hayırlı olmazdı.)

İsrail ile kardeşini akşamüzeri bir kutuya koyup biraz dolaştırdıktan sonra kedi dostu bir yazlıkçının hayvanları beslemesi için tuttuğu işçinin yetimhane olarak kullandığı eve bıraktım. Fikri veren arkadaşım buradaki kedilerin –“belki de hepsi aynı halde olduğundan”- birbirlerini hırpalamadığını söyledi. Kalan sütlerini ortadaki bir tabağa döktüğümde beş altı kedi toplanıverdi ama aralarına sokulan iki ufağa dokunmadılar.

Uğurlar ola İsrail! Yaşlı babamın yüreğinde tatlı bir şefkat kanalı açtın, sen de ondun o da.

KEDİLİ KÖYÜN KAVALCISI

Yiyeceğini, alanını savunmayı bilmeyen Küçük’e yemeğini verandanın onu savunabileceğim bir köşesinde vermek yüzünden bizim ev ıssız kasabanın kedi mıknatısı oldu. Işığını gören, kokusunu alan bahçede, verandada, masaların altı, sandalyelerin üzerinde.

İlk görünenler el kadar üç yavruydu. Biri, beyazı bol olanı, bir köşede yumulup kalmış, donuk, diğer ikisi daha uyanık. Onlar komşunun kapı kafesinin dibine sığınıp mama zamanı akına çıkıyordu ama çelimsiz, donuk olan bir vicdan lekesi gibi verandaya yapıştı kaldı.

Doğal işleyişe müdahil olmanın cevapsız, gereksiz soruları kafamda, kendimi bir anda hiç beklemediğim bir konumda buldum: Kedi takıntılı orta yaşlı kadın!

Bir yandan anlamı ne şimdi diyordum; el kadar bebeler biz gider gitmez ölecek. Neyi uzatıyoruz böyle doğanın terk ettiğini üstlenerek? Hadi yarı zamanlı baktık, sonra? Kedi nüfusu çoğalacak, yaşam şartlarının zorlaşması dönüp yine onları vuracak. Neye hizmet karışıyoruz ki? Bir yandan söyleniyordum; tek bir kediyi korumaya alalım derken bir kediler Ortadoğu’sunun göbeğine düştük! Bir yandan da babam en zavallı bebeye sahip çıkmış (arkasına Amerika’yı almış İsrail gibi bu derken adı İsrail kaldı onun), sınırı nerede çekeceğimi bilemez olmuştum. Kardeşlerinin günahı ne? Ya direngenliğiyle hem sinirime dokunan hem hayranlık uyandıran şu biraz daha büyük yavrunun? Onunla dolaşan sarmanın? Berikinin? Ötekinin?

Ayağımın dibinde dolaşan, kucağıma tırmanan, fırlattığım terlikten kaçan, elimin altında gırıldayan küçük kürklülerin hizmetinde, hepsi de kesintili bir şefkat, merhamet, sabır, kızgınlık, iç sızısı ve katılıkla, olmayacak bir düzenin peşine düştüm.

Yarı kendi kendime yarı onlarla konuşarak kedi takıntılı orta yaşlı kadın klişesini tamamlamaktayım.

“Dur Küçük, o senin maman değil, seninkini köşene koydum ya!”

“Sefil kara kafa, savul bebelerin yanından. Ayy siz de yiyin yiyecekseniz de başınızda dikilip kalmayayım.”

Eyleminin sonuçlarını kestiremezsin dedim kendime, ne de eylemsizliğinin. Hiç değilse şu üç günlük ömürlerine bir parça şefkat, sıcaklık kat. Hepiniz adına yüreğe hizmet olsun.

GÜZ

https://photos.google.com/share/AF1QipMbm3hf5GrhWNjoowU6AeFXAyzIN35DQ7RbjrNjQBnrXuWy0c4pVvVb2vjVSI3wYw?key=WGVJaEdNUENyb0MxVVc1Y1VrZ3RXZndjaEtJLV9n

PARÇADAN BÜTÜNE

Genellemeler. Bir kesimin, topluluğun, toplumun akıl, irade, hissiyat birliği içinde yekpare bir bütün olarak tasavvuru. “Seçmen şu mesajı verdi, bu uyarıyı yaptı” türü okumalar.

Parçanın biricikliğinden çıkarak –çokça insanın / dönemin zihniyetinin kabaca bir yansımasından ibaret- varsayılan böyle bir bütünün harcına indirgenmesine bir arkadaşımın gönderdiği şu duvar resminden daha iyi bir tasvir olamazdı.

http://www.muralmosaic.com/Cochrane.html

(216 ressam tarafından gerçekleştirilmiş. Ayrıntıları, kareleri tıklayın, üst başlıkla hiç ilgisi olmayan tekil öykülerin içlerine dalın.)

"ACINASI"

Kutuplaşma, kendi haklılığına iman etmişlik ile bir yandan tepeden bakış diğer yandan ezikliğin körüklediği karşılıklı husumet. Toplumun yarıldığı iki ucun birbirine yaklaşımındaki (uzaklaşımı demeli daha ziyade) benzerlikler kayda değer. Biz küçük Amerika olurken Amerika da büyük Türkiye olma yolunda. 

http://www.truthdig.com/report/item/we_are_all_deplorables_20161120

“Martin Luther King Jr. sizden nefret edenlerden nefret etmenin dipsiz bir sarmal olduğunu anlamıştı. Birmingham’da Bir Hapishaneden Mektup’unda şöyle yazar: ‘Hayatta her şey gerçek anlamıyla karşılıklı bir ilişki içinde. Bütün insanlar kaçışı olmayan bir karşılıklılık ağına yakalanmış, tek bir kader örtüsüyle birbirine bağlı. Birini doğrudan etkileyen her şey diğerlerini dolaylı olarak etkiliyor. Siz olmanız gereken hale gelmedikçe ben olmam gereken hale gelemem ve tersi.’”

YANLIŞ NOTA YOKTUR

Yamaca tırmanan patikanın ortalarında çakılsız bir yama gördüm, katlanır taburemi kızıl toprağa açıp oturdum. Renkleri kopkoyu edip parlatan, konturları keskinleştiren güz havası. Hemen altımda kayalıkları döven deniz açıklarda köpük köpük. Tuzlu soluğu burun deliklerimde.

Notaları kucağıma açtım. Fırdolayı rüzgar, yerin antik çağdaki Rüzgarlar Adası ismine hakkını adamakıllı vermeye başladı. Sayfa kenarlarındaki çakılların yerine irilerinden koydum ama nafile. Uçuşan defteri kapatıp kaldırdım.

Gel doğaçlayalım biz de. Yel sesimizi flütün deliklerine gerisin geri sokmaya bakarken onun gibi dolanalım.

Ve saldım. Bir notadan nereye gideceğimi düşünmeden hava hareketi misali dolandım.

“İlk müzisyeni hayal etmeye çalışın. O ne dinleyiciler için çalıyordu ne müzik piyasası ne de bir sonraki albümü için… Şovuyla turneye çıkmıyordu, imaj derdine düşmemişti. Yalnızca ihtiyaç duyduğu için çalıyordu, müziğe duyduğu ihtiyaç yüzünden” demiş Keith Jarrett. Zahmetsiz Ustalık’ta bunu aktaran Kenny Werner “Teslim olmak anahtardır” diyor, “ilk teslim edilecek şey de sizin en değerli servetiniz, yani İYİ SES ÇIKARMA TAKINTINIZDIR! Bu pek çok insanın kendi deneyimiyle kanıtlayabileceği bir çelişkidir.”

Evet.

Rüzgara yan dönüp artan bir hazla üfürmeye devam ettim.

İlk iş olanla hemhal olmak. Bunu ıslah etmek, iyileştirmek başka bir iş. Yaşadığınla kalmayı öğren önce. Onu kafandaki bir gereğe göre yargılamadan duymayı, hissetmeyi.

Evet!

O vakit sıkıntıyı, can sıkıntısını, sabırsızlığı, umutsuzluğu söküp götüren bir akış geliyor. Yaptığına hakikilik, ruh, enerji, anlam, ifade katan bir akış. Hedef alınamayacak, sadece yolu temizlenebilecek, gerisi onun lütfuna kalmış bir şey.

Rüzgar saçımı başımı birbirine katar, seslerimin altına dalgalanan çepeçevre uğultusunu fon diye döşerken göbeğim hop etti.

Yakalamış bir dalgayı, ine çıka, kapanıp açıla, araya bulamaya-bula onunla gidiyordum.

Yanlış nota yoktur, önemli olan onunla bir sonra ne yaptığınızdır demiş Miles Davis.

İyi demiş!

KÜÇÜK

Haziran’da doğmuş olmalı. Üç yavru sarmandan biriydi. Dişi. Annesi alacalı, fazladan asabi genç bir kedi, babası muhtemelen bu bölgenin zorbası irikıyım berbat sarman olduğuna göre bir tecavüz meyvesi.

İki yanımızdaki boş eve, oradan hayatımıza geldiler. Götürdüğümüz yiyeceğe anne ve iki yavrusu yumulurken sonunda bizimki olan küçük uzakta duruyor, az ötesindeki hummalı faaliyete kayıtsız, uzun uzun tepesindeki dalları, yaprakları, yerdeki gölgelerini inceliyordu. Bilim adamı ya da sanatçı bu diyorduk. Mücadeleye, itiş kakışa girmemesi (bize belki biraz da kendimizi hatırlattığından) dikkatimizi çekti. İlgi alanı bambaşkaydı. Ama sanat karın doyurmaz ki, ne yapacak bu küçük? Kardeşlerinin yarı cüssesindeydi. Mama kabı boşaldığında sakince gidip içine kıvrılmayı seviyordu.

Derken anne fazla ayak altında olduklarını mı hissettiyse aileyi alıp başka yere götürdü. Bir iki ay sonra anne ile küçük bize geldi. Bir komşunun giderken bıraktığı koca bir torba kedi mamasından bahçe girişine, kedi, köpek, kuş, kim gelirse yemesi için her gün birer kap döküyorduk. Yavru her zamanki pek de ilgilenmez haliyle kibar kibar yerken kendi payını silip süpüren anne aralarındaki bağ kopmak üzere olan küçüğe bir pençe attığı gibi onunkini de götürdü. Ayrım gözetmeye o zaman karar verdik ve Küçüğü himayemize aldık. Yazlıkçıların kedi besleme merakına hep kuşkuyla yaklaştım. Yabancılaştırılan hayvanların el ayak çekildiğinde açlığa terk edilmelerine. Ama bir bağ kurulmuştu işte (geçen yıl Beşiktaş’la olduğu gibi). Mama torbası boşaldı, yenilerini alarak devam ettim.

Sıfatı ismi haline gelen Küçük, anasından öğrendiği tıslamayı çabuk bıraktı. Çizgili, benekli, düz, açık sarı, göğsünde tatlı bir sütlü kahverengiye dönen kürkü yumuşayıp ışıldamaya, kendisi de kaçmamaya, ardından yaklaşmaya başladı.

Benimle derinleşen bir göz teması kurmaya girişmesiyle de birbirimizi ehlileştirmeye koyulduk. Birbirimizden güvenmeyi ve zamana yayılmayı öğrenirken biricikliğimiz içinde birbirimizi tanımaya, tanıdıkça da muhabbeti koyulaştırmaya.

Hayatta kalma ihtimali en yüksek o yırtık, cevval, cazgır kedilerden olamadı. Yiyeceğine yaklaştıklarında bırakıp kenara çekiliyor. Daha güvenli olsa da ürkek. Ve tatlı bir esinti kadar usul. Munis. Arkadaşlığımız ikimizi de onarıyor.

Şu kapkaranlığın içinde hayatın, varlıkların temel iyiliğini ortaya çıkarıp yürek ışıtan öyle bir tanrı kulu işte Küçük.

ATÖLYEDE

Cihangir ustayı bu kez yerinde buldum, eski bir Silifke konağının alt katındaki atölyesinde işi başında.

Sohbet ya da sazı için gelenlere karıştım. Ustayla çırağını seyredip muhabbete katıldım.

Bir ucunda telleri takılmamış bir kemanın yattığı tezgahta gaz tüpü açıldı. Saz kapaklarının (tam yirmi taneydiler) delik açılacak yerleri aleve tutuldu.

Dilinin de eli kadar tez olduğu anlaşılan Cihangir ustanın yetiştirdiği laflar ve anlattıklarıyla öyküsü bir köşesinden kurulmaya koyuldu.

Mektebinde okuduğu çalgı yapımında yirmi yedi yılını tamamlamış. (Cıva gibi bir genç adam izlenimi veriyordu.)

“Bölümün adında çalgı mı enstrüman mı kullanılacağı tartışıldı da tartışıldı. Çalgı daha hafif kaçıyor ya. Oysa yaptığımız bu işte, çalgı.”

Telli çalgıların yanı sıra yerel bir saz olan köşeli davul da yapıyormuş. Bir belgesel çekimi için göstermelik yaptığı davulu duvardan aldı. Sebze sandıklarının karesi ebadında, tokmak ya da elle çalınabilen bir davul. Türk aklı; yapımı ahşabı eğmeyi gerektiren geleneksel davuldan çok daha kolay olduğundan geliştirilmiş. Uzun süreçten geçirilmemiş bu göstermelik olanın bile sesi hiç fena değildi.

Kapaklara dönüp alazlama işlemini bitirdikten sonra iç içe tutkal tenekelerini ateşe koyarken laf durmadan maruz kaldığı standart sorulara geldi.

“En çok sorulan, en iyi sazın hangi ağaçtan olduğudur. Oraya gelene kadar ustası var, kimin neyi nasıl çalacağı var. Sazları yarış atlarına benzetirim ben. Her at koşar ama bir at kazanır. Neden?”

Mengeneye geçirdiği sazlara kapakları tutkallayıp bantlamaya geçti. Çalan telefona kızdı.

“Tutkal beklemez. İki saniye gecikmek bile donmaya başlamasına yeter, ondan sonra da gereğince tutmaz. Ama cep telefonu insanların kendilerine öncelik hakkı atfetmeleri demek oldu. Arıyorum, aç! Ateşte tutkalın mı var, işin kritik bir aşamasında mısın, kimsenin umurunda değil!”

Yaptıkça öğreten de bir iş olmalı, dedim.

“Kesin! İlk öğrettiği de sabır.”

Ağır pişen bir yemek gibi.

Usta yan odaya geçtiğinde genç bir çocuk geldi. Bağlama yaptırıyormuş.

“Kendi kendime başladım. Dört yıl sonra güzel bir sazım olsun istedim.”

Kapağı takılmak üzere olanlardan biri de onunkiymiş.

Tezgahta yatan kemanına bakmak için gelen adamı kast ederek “Onu öyle iyi anlıyorum ki” dedi. “İnsan sazını özlüyor, dokunmayı, eline almayı, sesini..”

Birden bir çalgı kardeşliği doğdu üçümüz arasında, heyecanını paylaşıverdik.

Bu arada geldiğimde oturanlar arasında olan daha önce tanıştığım, yöresel oyuncaklar üzerine bir araştırma yapan yazar, duvardaki üç telli ufak curayı gösterdi. 45 yıllıkmış. Böyle ufak olmasının nedeninin çobanların kavallarıyla birlikte heybelerine atıverip yanlarına almaları olduğunu söyledi. Böyle bir tanenin ustası olan Hayri Dev’i tanıyıp tanımadığımı sordu. Tanımadığımı söyleyince hikayesini anlattı.

Denizli’nin bir köyünde doğmuş Hayri Dev. Kendini çoban ve müzisyen olarak tanımlayan bir Yörük imiş. Köylüleri üç telli cura çalışına bilmiyor bu işi diye güler geçerken Fransız bir etnik müzikolog tarafından keşfedilmiş. Üzerine belgesel yapılmış. Konser vermesi için yurtdışından davetler almış. Denizli konservatuarında ders vermiş. Ve UNESCO'nun "Yaşayan İnsan Hazinelerine" seçilmiş. (Döner dönmez youtube’da baktım https://www.youtube.com/watch?v=Rxo3NqSEA38 )

Cihangir usta geri gelip takılacak kapakları bitirdi.

İşin en sevdiği aşaması mı?

Boynun takılmasıymış. “Çok tatlı iştir o." Bir de teller takılmadan önce, ciladan sonrası. Aletin tamlığı içinde göz doldurduğu zamanmış.

Cilaya boya katmaz, rengini vermeyi ağaca bırakırmış.

“Balığı pişirirken baharat koymamak gibi. Bırak kendi tadı çıksın” dedim.

Güldü.

Son saz da duvara dayandığında resmini çekip whatsapp’tan yolladı. “Görsünler de telefonu neden açmadığımı anlasınlar.”

Kendisi mi? Çello, cura, bağlama, cümbüş, keman çalar, nefesli üflermiş –piyano mecburi, onu saymıyor bile. Türk halk müziği korosunda öğretmenlik yapıyormuş imalatçılığın yanı sıra.

Söz azdan çoğu yaratmaya geldi. Hurdalıklardan çıkmayan Picasso, çerçöple yapılan şaşırtıcı sanat eserleri..

Tom Sawyer’inkine benzer bir çekmece açıp içindekileri heyecanla gösterdi. Paslı mekanizmasını tamir ettiği koca bir çok eski demir asma kilit, köklerden yaptığı kadın figürü..

Sanat da bu değil mi zaten dedik. Dönüştürmek. Sıradanı sıra dışına, beş para etmezi paha biçilmeze.

Ağızlığından hava kaçıran teneke düdüğüme derman için gitmiştim, sıra ona gelene kadar çok hoş birkaç saat geçirdim.

Çıtır çıtır bir sonbahar gününün ruhum akşamüzeri ışığıyla aşık atarak çıktım dışarı, dupduru renklere karıştım.

Sanat daha malzemesinin yapımından kanatlandırıcı.

*

Silifke’nin naif ressamı Bahattin Erim’in atölyesi de aynı konaktaymış. İç duvarlardan birinde ölmüş sanatçının dev bir tablosu asılı. Tarihi Taş Köprünün altındaki su değirmeni (Göksu üzerinde hiçbirinin izi kalmamış böyle beş değirmen varmış), ırmak kenarı ve tepelerde -aralarında Abidin Dino’nun babasınınki de olan- güzelim konaklarla bir vakitlerin Silifke’si. Rum, Ermeni, Türkmen mahalleleriyle ne alımlıymış!

DÜŞÜNCE ÜZERİNE

Pusulamız, kazma küreğimiz, kılıç kalkan, neşter, satır, fener, maske ve at gözlüğümüz. Aydınlık ve karanlığımız. Vesaire.

Ama sonuçta neye nasıl hizmet ederse etsin, uzunluğu kıçla başı aynı anda örtmeyen bir yorgana benziyor düşünce.

İşte onun için istediği kadar etraflı, derin olsun, çürütülemeyeni, yerine başkası konulamayanı olmadığı gibi noktayla bitebileni de yok.

Cıva gibi şimdi şurada, derken burada, kayıp durmayanı.

Bugün olmasa da yarın, öbür gün tersi savunulamaz olanı.

İşte onun için hah, şimdi gediğine oturdu denilen nice hamle bir başkasıyla dağılıp gidiyor.

İşte onun için ak da kara da aynı inandırıcılıkla savunulabiliyor, aynı içtenlikle uğrunda ölünüp öldürülüyor.

Demagoglar mantardan hızlı türeyebiliyor.

Çünkü iddia ettiği şey –Gerçek!-  değil; zamanın, koşulların geçerli ya da geçersiz, işlevsel-işlevsiz kıldığı bir yorum.

Bir yorum, yorum, yorum.

HIRKAYI TERS GİYMEK

Trump, Amerika’nın dünyanın (inceliği başkanına göre değişen cilasının hemen altından) maruz kaldığı yüzünün içe dönmesi gibi. Zorba, nobran, hoyrat, hantal, yıkıcı.

Muhaliflerinin feleğini şaşırması hiç şaşırtıcı değil.

*

İklim değişikliği ne olacakmış, mahvolacakmışız.

Bir şey olacağı var mıydı, hiç oldu mu? Trump mı engeldi?

AYNADAN YANSIYANLAR

Amerika’yı sosyal medyanın parabolik aynasından seyrediyorum.

Yapısal farklar, evet ama dikkatim benzerliklerde.

Abartı, perspektif yitimi, feryat figan süre dursun dışa vurulanlardaki tektipleşme, siyah-beyaz kutuplaşması. (Bunlar bir yandan iki ülke arasındaki benzerliklerden öte sosyal medyanın algı ve ifade biçimlendiriciliğine de işaret ediyor.)

Araya giren mesafe ve öznenin değişmesinin getirdiği bir hafiflik, rahatlık, görüş açıklığıyla dönüp baktığım kendi yaşadıklarımız aslında.

Şok. Sarsıntı. Keder. Öfke.

(Gerçeğin beklenen, arzu edilenden başka türlü olmasına tepki. Özgürlüğün en büyük iç engeli.)

İnkar.

(Yukarıdakinin devamı.)

Yorumlar. Hükümler.

(Açıklama ihtiyacı, anlam arayışı. İnsanı vezir de eder, rezil de. Çoğu zaman bir yol açmaktan ziyade felaket asap bozucu düşünce gevişlerine dönüşür.)

Suçluyu dışarıda, karşı tarafta aramak. (Medya, Wikipedia, dış güçler.. Dış güçlerden, ülkelerden kasıt da Rusya. Bu bizim Amerika muadili oluyor. Burada artık halim selim düşünmeyi bırakıp kinizme yuvarlanmadan edemiyorum; ee, etme bulma dünyası kardeş!)

Eleştiriye, farklı görüşlere tahammülsüzlük.

Aşırı duygusal yatırım yapılmış taraftan başını kaldırıp etrafa bakamamak.

Kendi kurgusunu (belirli bir nokta birleştirme tarzından ibaretken) objektif ve nihai gerçek bilip onunla çelişecek her şeyi silip atmak. Buna sığamadığı için karşı tarafı alabildiğine eğip bükmek, indirgemek, basitleştirmek, boyutsuzlaştırıp aşağılamak, gülünçleştirmek.

Birlikte yaşamayı giderek imkansızlaştıracak koyu bir nefret.

Durumun karmaşasından tek adımda kurtulma dürtüsünü olanca şiddetiyle yaşamanın boğuntusu, dipsiz karanlık tünelde kara kedinin gölgesini aramaya denk bir çaresizlik hissi.

Seçimi kaybeden diğerleri olsa ve şimdi kendilerinin yaptıklarına girişse (öfkeli protesto yürüyüşleri vs) alacakları tepkinin kendilerinin ayna tersi olduğunun bile farkında olamayacak kadar bocalamak.

Seyrediyorum.

Bizim de düştüğümüz hatalar buradan ne kadar ayan beyan görünüyor. Savunulanlarla her türlü özdeşleşme ortadan kalkmış, neredeyse bekara karı boşamak gibi.

Belirgin bir fark, taraftarı oldukları siyaset ve siyasetçilere bakışlarındaki saflık. Beyanı esas alabilmeleri. Bu bizim nerdeyse doğarken yitirdiğimiz, yerine, “baban olsa güvenmeyeceksin” şüpheciliğini koyduğumuz, beyana bel bağlamamayı, çevirip arkasına bakmayı, altındaki buzağıları saymayı refleks haline getirdiğimiz şey. (Sonunda iman edene dek, o zaman da sıkıysa sorgula.)

Tüm seyri onlar adına en dokunaklı kılan da galiba bu.

HALKA CEZERYE

Bir süre halka cezeryenin nasıl bir şey olduğunu hayal etmeye çalıştım. Ortası boş olmalıydı, yoksa daire/yuvarlak cezerye derlerdi. Ne büyüklükte acaba? Ne incelikte?

Neden sonra panonun üst satırındaki sözcüğü fark ettim. İmalattan yazıyordu.

Halka bir anda bambaşka bir şeye dönüştü.

Güldüm ve bunun bağlam dar tutulduğunda oluşan nice anlam kaymalarının, anlaşmazlık ve çatışmanın iyi bir eğretilemesi olduğunu düşündüm.

GERİLİM ATLASI

Kenny Werner’in (Zahmetsiz Ustalık) bir katkısı, çalarken ne kadar gerildiğimin farkına varmamı ve bu gerilimi izlerken hayli yol almamı sağlaması oldu.

Olmadık kasları ya da gerekenleri ama aşırı çalıştırmak. Sürmeye atları hissederek girişmek yerine arabanın dizginlerine asılır gibi. Çabasız bir hakimiyeti zorlama bir kontrol ile karıştırmak.

Gerilim üzerine öğrendiklerim müzikle paralel, hatta bazen onun da önünde ilerliyor.

Kasıldığımı hissettiğim an ustanın tavsiyesini uygulayıp aleti bırakıyorum. İyice gevşeyene kadar dokunmamaya bakıyorum. Bazen olmuyor. O vakit gerilimi seyrediyorum. Nasıl belirli sesleri çıkarmak belirli kaslara yükleniyorsa, bazı düşünce/hissediş tipleri de hep aynı stres örüntülerini yaratıyor. Böyle böyle gerilimin atlasını çıkarır oldum.

Bir şeyi nasıl yapacağımı bilemediğimde ilk tepkinin kasılmak olduğunu görüyorum. Oysa ne diyordu Kenny Werner, “Müzikte zor diye bir şey yoktur, sadece henüz yeterince aşina olmadığınız vardır.” Demek ki yapılması gereken zorlamak değil, usulca yaklaşıp tanımaya, anlamaya çalışmak.

Beden emin/hakim olamamayı kasılarak telafi etmeye çalışıyor ama bu taş gibi kapanıp suyun dibini boylamakla aynı kapıya çıkıyor. Bu durumda algım daralıyor, anlayışım kıtlaşıyor. Bu kadar severek giriştiğim bir iş olmasa buna sinirlenme, sabırsızlık ve soğuma da eklenirdi. Eklenmiyor ama dünyanın enerjisi çarçur oluyor.

Bir de gerilimin yer değiştirmesi var. Elimde hissedip gevşetmeye çalıştığım gerginlik bakıyorum karın kasları ya da nefese kaymış.

Fark et.

Gevşe.

Çok yavaş yeniden al. Bu, akışı otomatik pilottan çıkarıp an be an tanımaya, görmeye, anlamaya, aşina olmaya koyulmak demek.

Stres tepkisinin bedendeki dışavurumu elbette müzikle sınırlı değil. Algıyı her alanda değiştiriyor, çarpıtıp işlevsizleştiriyor. Onun için herhalde insanın en büyük güç kaynaklarından biri gevşeyebilme becerisi.

Flütle nişan aldığım ikinci kuş da bu oluyor.

HAREKET ALANI

Karanlığın kırk tonundan geçerken fiziksel terörden kalan alan psikolojik terörle doluyor. Acısı fiziksel bir yaranın, darbın acısından çok farklı değil. Öfke ile bezginlik, yılgınlık iç içe. İnsan sık sık kendine doğru dürüst solumayı hatırlatırken buluyor kendini. Solukla birlikte daralan, sertleşen, katılaşan bir iç dünya.

Tam da bu zaman hatırlanacak bir diğer şey, dışsal kontrol geride yanılsamasını bile bırakmadan kaybolduğunda içsel kontrol kazanımının önemi. Havası boşaltılmış teneke kutu gibi içe çökmeyeceksek kutuyu kontrolün elimizde olduğu şeyle doldurmak gerek: Tepkilerimizi biçimlendirme yetisiyle.

Önüne bak diyorum. Dolaysız gerçekliğine odaklan. Kedinin mamasını, suyunu, sevgisini ihmal etme, babanla iyi vakitler geçir, arkadaşlarını yokla, insanlara dokun. Dağ tepe vur yürü. Mezür mezür çaldığın parçalara ver kendini, elinde ne varsa ona. Odağını genel, sınırları muallak fikirler, varsayım varsayım örülmüş felaket senaryolarından, devasa, yutucu bir soyutluktan somut olana çekip durul bir. İçinin avaz avazını dindir.

Yumuşa ve açıl.

Hemen gidip ülkeyi, bölgeyi, dünyayı kurtarman gerekiyormuş gibi boşanmak üzere bir zemberek misali daracık gerilmişlikten çık.

Cevap, çözüm, açıklama. Bunlardan uzun bir süre yoksun yaşayacak olmaya göre ayarla nefesini.

Sonuçta yegane hareket alanın burası. Dolaysız gerçekliğinle şu anın.

ÖFKE

Delice. Fırdolayı. Astarı paslı dikenli telden dar bir ceket gibi beni içine almış bir öfke.

Ne haklılık iddialarıyla körüklüyorum (garezde, düşmanlıkta sabitlemek olur),

ne yatıştırmaya çalışıyor.

Es öfke, bari sen es.

.