İSTANBUL'U ELERKEN

Köprüden körfezi geçer geçmez İstanbul trafiğe düştüm. Amazon’un bir kolu gibi, akıyordu ama ne çok, ne çok araç. Şehir şoförlüğüme bir şey olmamış. Yine de, onu seyreden yanımın ağzı açık, bu ağırlı hafifli gür araç debisiyle birlikte içlere dalıp eve geldim. Ayıklayıp yeni sakinine yer açacağım küçük eve.

Ayağımın tozu, kafamın dumanıyla ilk iş kağıtları önüme çektim. Ekstreler, faturalar. Yılların para akışını (yaşarken bunlara eşlik edenleri) gerilere doğru hızlanarak yırtıp yırtıp kara çöp torbaları doldururken mektuplarda durup onların zamanına, insanlarına döndüm. Kronoloji, bir atkısı takılan, diğeri hızlanan bir örgü makinesine benzedi. Zamanın bu kendi etrafında dönüşü de içimi karıştırdı.

Sınırlı zamanın yükselttiği manik bir enerjiyle kolları sıvadım. TV, internet vs dikkat çelicilerin yokluğunda birkaç gün boyunca sonunda frenime basana kadar saatler süren bir odaklanmayla kendimi elimdekine, önümdekine verdim.

Ele, ayır, ver, at, bırak.

Sırf nesneler değil, hayatım da arka planda bu “artık şimdi-burada” kalburunda güncelleniyordu. Bazı şeyleri (çoğunu) rahatça salarken bazısına nasıl tutunduğumu gördüm.

Değer nedir, değersiz nedir? Önem nereden gelir?

Ne saklanmalı, korunmalı, ne bırakılmalı?

Tutunduklarım harcımda ne kadar yer tutuyor?

Beni ben yaptı dediğim geçmişi, tıpkı dijitalleştirdiğim fotoğraflar vs gibi daha elle tutulmaz-yer kaplamaz biçimlerde (dokunulduğunda yeniden canlandıkları yüreğimde, zihnimin labirentlerinde) ”tutmak” ile yetinebiliyor muyum? Fiziksel varlıklarına, görüp göstermeye ne kadar ihtiyacım var? Gözden ırak, gönülden ırak ama ne olur ne olmaz, dolaplarımda mevcut olmalarına?

*

Aidiyetim burada olmadığım yıllarda iyice gevşemiş, küçük evden de ayrılışımla artık adı da değişiyordu.

Yeni bir fasıl.

Bu geçiş hali, şehrin hissini alabildiğine değiştirdi. Elde bir olmaktan çıkan İstanbul’un algısı aydınlığı karanlığıyla berraklaştı, kontrastlar keskinleşti. Şehrin ezici gelen büyüklüğü, kalabalığı, sıkışıklığı, cıvıl cıvıl, nefes alıp aldıran heyecan verici anlar ile iç içe geçti. Canlı renkler ile bungun, yeknesak renkler.

*   

İstanbul’un pompaladığı sigorta attıran enerjiyle evimi ve kendimi kalburdan geçirmekle kalmadım, aynı soruları ona da sorarak şehre dalıp çıktım.

Deniz-kara-yeraltı toplu ulaşım ağı ben bırakalı alıp başını gitmiş. Nerelerin nerelere çabuk yoldan bağlandığına hayret ettim.  Belediyenin ince işleri. Dönüştürülen silolar, gazhaneler. Yeniden kazanılan Feshane, Bulgur Han gibi yapılar. Zengin ve zevkli kütüphaneler. Makul fiyat, nefis manzaralı lokanta, kahveler. Upuzun yürüyüş yolları. Güzel işler.

*

Arnavutköy köylükten çıkmış, paragöz lokanta, bitişik düzen ufak tefek kafe, yeri dar, ayaküstü lokanta ile dolmuş. Dükkanında kalabilmiş plastikçi-zücaciyeciye ayakkabı tamircisini sordum. Kapanıp gitmiş. Mahallenin uykulu, kendi halinde, kendini unutarak dalıp çıktığın havası gibi. Zücaciyeci o vaktin uzayan son demi.

Sonlarında yetiştiğim (Çağlayan  sağ olsun) Salgado-Genesis sergisi olağanüstü yoğunluğuyla ciğerlerimi açtı. Anlatım, teknik, detaylar, fiziksel ve artistik boyut, kat kat, dalga dalga hissime, düşünceme yayıldı.

Ardından, yolun karşı tarafında, İstanbul Modern’de önceden mimlediğim Olafur Eliasson’un Senin Beklenmedik Karşılaşman ile Chiharu Shiosta, Dünyalar Arasında sergileri. Şehrin tesellisi, sanat. Sanat şehirde bir hayatta kalma stratejisi. Kent yaşamının merhemi. İstiridyenin inci yapımı.

İstanbul Modern’in yeni binasından rıhtıma çıktık. Önümüzde sur gibi dikilen dev yolcu gemisi henüz demir almış, yerini deniz ile karşı kıyıya bırakmıştı. Poyrazın hareketlendirdiği bulutlar ışığı kısıp açarak maviyi koyultuyor, Boğaz’ın dalgalı lacivertini yeşile çalıyor, ciğerlerimize oksijen pompalıyordu. Hepsinin üzerine ikonik İstanbul sesleri, vapurlar, martılar. (İstanbul’da poyraz, diriltici bir yabancılaşmanın rüzgarı. Derinleştirdiği renklerle ışığı, temizlediği nefes bana hep doldur ciğerlerini, diyor. Kop kalabalıktan. Ayrıl, ayrış.)

*

Bambaşkasın İstanbul. Çok güzel, arada bir. Ezici, boğucu. Kamçılayıcı. Çoğaltıcı ve tüketici.

*

Aydınlık ile karanlık, İstanbul’da kumarbazın durmadan kardığı kartlar gibi yer değiştiriyor, geçişip ayrışıyor, sürekli farklılaşan bir sıralama izliyor. İnsan elinden ya da doğal, benzersiz bir anın bir öncesi, bir sonrası kokuşmuşluk, yozlaşma, yoksulluk, vandalca bir kıyım. Çirkinin diğer yarısı güzel. Sonra aniden tersi.

*

Kuzeye, Karadeniz’e doğru gitmedikçe bina, insan ve araç trafiği yutucu.

Yukarılar ve Boğaz’ın henüz kemirilmemiş bitki örtüsü, çağından sıyrılan zaman dışı bir İstanbul sunuyor. Kalan yeşilde güz alacası, buraların sükuneti, az sesliliği,  son bir iki gün ilaç gibi bir kapanış sundu.

Bitti.

Damağımda poyraz sonrası gibi taze bir tatla ayrıldım.

Unumu eledim, kalburumu astım. Az ve öze dönüyorum.